Bogovi i božanstva u Hinduizmu

Mahadžanapadi

Za vrijeme žgvozdenog  doba u Indiji nekoliko se mislilačkih škola osnovalo i razvijalo u hinduističkoj filozofiji. Tri ključna događaja uzrokovala su nastanak nove epohe hinduističkih mislilaca: upanišadsko duhovno podizanje, dolazak Mahavire, osnivača džainizma te Bude, osnivača budizma. Oni su naučavali da pojedinac ne mora prihvatiti autoritet Veda ili kastinski sustav da bi postigao mokšu ili nirvanu. Buda je otišao korak dalje i tvrdio da postojanje duše ili Boga nije potrebno. U to su doba mnogi hindusi postali budisti ili đianisti. U 7 veku p.n.e. vlast sveštenstva  u društvu bila je u sjevernoj Indiji opšte prihvaćena. U to vreme razvijaju se unutar hinduizma novi pokrti. Tako se javljaju se verski pokreti džainizam i budizam, ali i pokret nazvan Upanišade.

Džainizam i budizam su religije koje su nastale na temeljima hinduizma. Mahavira, ličnost u pozadini džainizma i Buda, osnivač budizma, pripadali su malim gradovima - državama unutar arijevskih  plemenskih zajednica. Obe religije nastaju kao reformacijski pokreti tadašnjeg još nerazvijenog hinduizma. Vremenom odvajaju se od hinduizma i konačno se formiraju kao odvojene religije iako imaju velike sličnosti i zajedničke elemente. Tako u džainizmu postoji tzv. „pet temeljnih vrlina“: nenasilje, govorenje istine, poštovanje, čednost i nevezanost za svjetovne stvari.

Buda, osnivač budizma poznat je u istoriji i pod pravim imenom Siddhartha Gautama. Buda je odbijao je hinduističke kultove žrtvovanja i sustav kasti te je propovedao o novom načinu oslobođenja i spasenja, koje je opisao kao „ugasnuće“ ili nirvana. Smatrao je da je čovjekov osjećaj žudnje odnosno želje, uzrok njegove strepnje i patnje. Odbacivanjem želje postiže se oslobođenje i dostiže se nirvana. Budino učenje brzo se širilo prema jugu Indije a otuda na Šri Lanku i u Burmu, da bi se nakraju proširilo sve do Kine i Japana.

Iako su džainističke i budističke ideje imale velik utjecaj na razvoj hinduizma, kasniji hinduistički učitelji smatrali su ih nepravovernim. Nasuprot tome, postojao je drugi oblik polutajnog učenja koje se širilo preko učitelja na učenika unutar vedske baštine koji je oblikovalo budući hinduizam. To učenje postalo je poznato kao Upanišade. Ti učitelji se nisu bavili molitvama bogovima ili obrednim žrtvovanjem. Pokušavali su dokučiti osnove svemira, stvarnosti (brahmana) koja prethodi svakom postojanju, istraživali su prirodu ljudske svijesti. Kao i džainisti, i budisti su težili prevladavanju temeljnih osjećaja tjeskobe i frustriranosti koji obilježavaju ljudski život. Ustvari Upanišade su zapravo sveštenički priručnici, teorijske rasprave koje parabolama obznanjuju svoje viđenje stvarnosti, filozofske  špekulacije koje su se reflektovale  u panteističkom učenju o brahmanu, neutralnoj duši sveta koja prožima sve stvari, a u svakom  pojedinom biću se javlja kao atman, odnosno individualna svest o samom sebi. Smatralo se da je put do spasa zapravo put do znanja i duhovnog uvida.  Odnosno da se spasenje individualne duše ne postiže obrednim prinošenjem žrtve, nego filozofsko–mističnim poniranjem u tajne bića i sjedinjenje s bogom. Ova učenja su međutim bila suviše apstraktna i nepristupačna običnom narodu pa su stoga ostala dostupna samo veoma malom krugu vernika.

Božanstva

Iako u hinduizmu postoji veliki broj božanstava: bogova,  polubogova,  mitskih junaka, većina vernika poštuje samo jednog boga od kojih su Šiva, Višnu i boginje Lakšmi i Kali najpopularnije. Takođe veliki broj hindu vernika poštuje  i božanstva zvana deva (devī). I Višna i Šiva žarišta su kultova u kojima vernici tragaju za jedinstvom s bogom. Snaga vere Šive na jugu Indije od davnina odražava odbacivanje brahmanskih arijevskih oblika pobožnosti oličene kroz  žrtvovanja životinja, molitve za mrtve i druge obrede. Hinduistička umetnost, za razliku od grčke u kojoj su božanstva prikazana jednostavno kao ljudska bića, ukazuje da su božanstva daleko više od ljudi. Moć je izražena mnoštvom ruku, a božanska mudrost (kao kod Šive) trećim okom na sredini čela. Čak i životinjska obilježja pokazuju posebna svojstva boga. Boga Ganešu uvijek prikazuju sa slonovom glavom i jednom kljovom, što govori o snazi onog koji štiti kroz život.

Brahma

Bog Brahma ima ulogu stvoritelja, ipak unatoč toj važnoj ulozi ostaje potpuno apstraktan. Gospodar je svih stvorenja, pa ipak on je iznad i izvan štovanja. Iako to spram njegove uloge izgleda neverovatno nije mu posvećen nijedan hram.Brahmu se često prikazje kao bog s četiri lica, kako obuhvata četiri strane sveta, i s četiri ruke u kojima drži četiri Vede. Prikazuje se i kako jaše na labudu, umetnici ga takođe prikazuju i kako sedi na lopoču, što je simbol činjenice da dolazi od sebe i da nije stvoren. Njegova uloga je vezana za dovođenje u život mnoštva  na mesto prvobitnog  jedinstva.

Višnu

Bog Višnu poštuje  se kao veliki održavatelj, smatra se da upravlja ljudskom sudbinom. Često ga se prikazuje simbolički: on može spavati na okeanu, koji predstavlja haos, može biti na čelu nebeskog dvora, kao simbol Sunca, može biti izdignut na nebeskom orlu. Kult boga Višne veoma je omiljen. On je ujedno simbol božanske ljubavi, za koju se smatra da se približava čovječanstvu kroz svojih deset inkarnacija ili avatara, od kojih je nekoliko i životinja.  Najpopularniji avatri su Rama i Krišna. Ostali avatri prema Hinduizmu su:

Matsja - riba

Kurma - kornjača

Varaha - vepar

Na-rasimha - čovjek-lav

Vamana - patuljak

Parašu Rama

Rama

Krišna

Buda

Kalki

Lakšmi

Jedna od najpoznatijih hindu boginja  je Lakšmi, boginja bogatstva, svetla, mudrosti, lotosa i sreće, takođe i lepote, hrabrosti i plodnosti. Smatra se Majkom Svemira. Njezina je inkarnacija Sita, Ramina žena te je tako Višnuova ljubav.

Šiva

Šiva je božanstvo u kojem se sve suprotnosti susreću i razrešuju u osnovno jedinstvo. Simbol Šive je falus ili lingam i on predstavlja mušku ulogu u plodnosti i rađanju, a u većini hramova posvećenih Šivi nalazi se kip bika, simbola muškosti. Šiva je onaj koji razara život, ali i njegov ponovni stvoritelj. On je grozan, ali i oličenje blagosti. U njemu postoji polno razlikovanje, ali je i simbol jedinstva koje nadilazi svaku podelu. On je izvor i dobra i zla. U umjetničkom prikazivanju od davnina često se prikazuje kao kralj plesača, što je zapravo simbol utelovljenja kosmičke energije. Ples govori o ritmu u srcu sveg postojećeg – bilo u kosmosu ili u pojedinačnoj svijesti, volji ili osjećajima, gdje su znanje i privid (maya) u sukobu. Prikazuje se s mnogo ruku: jedan par izražava ravnotežu između života i smrti, dok drugi upućuje na sukob između dobra i zla.

Varuna

U Vedskoj literaturi Varuna je bog neba, kiše i nebeskog okeana, kao i bog zakona i podzemnog sveta. On je naj pominjanija Asura  u Rigvedi, i prikazana je kao vladar među Bogovima. Kao vladar Adityas, Varuna se smatra solarskim božanstvom. Kao najpominjanija Asura, on je  nadležan nad moralnim i socijalnim  aspektom ljudskog života. On je takođe nadležan i nad nekim prirodnim fenomenima. Zajedno sa Mitrom  su bogovi oath-a i vrhovni čuvari reda i zakona. U Rigvadi su predstavljeni kao blizanci Mirta-Varuna. Takođe Rigveda prikazuje Varunu i kao blizanaca sa Indrom, kao Indra-Varunu.

Kao nebeski bog, Varuna se može povezati i sa vladavinom nad tamnom stranom neba, ili nebeskim okeanom (Rasā), takođe i kao bog kiše i kaže se da on predstavlja tamnu stranu sunca kada ono putuje sa zapada ka istoku tokom noći. Atharvaveda prikazuje varunu kao sveznajućeg, koji u svoju klopku hvata lažljivce. Zvezde predstavljaju njegoveih hiljadu očiju kojima on nadgleda skavki čovekov pokret. U Rigvedi, Indra, vladar deva je oko šest puta više pominjan nego Varuna, koji je pomenut 341 put.Ovo može  lažno prikazati stvarni značaj Varune u ranoj Vedskoj zajednici koje se zasnivalo na Rigvedi, vatri i Soma ritualu koji je bio blisko vezan sa Indrom. Varunina uloga se ogleda u mnogobrojnosti aspekata kojie on ima kao vrhovno božanstvo.  Obojica i Mitra i Varina su klasifikovani kao Asure u Rigvedi (RV 5.63.3), iako se oni u ranoj Vedskoj kulturi mogu povezati sa i Devama takođe (RV 7.60.12), verovatno naglašavajući početak negativnih konotacija koje će Asure dobiti u kasnijim vremenima.

Varuna kasnije postaje bog okeana i reka i čuvar duša onih koji su se udavili. Kao takav Varuna je takođe bog mrtvih davalac besmrtnosti. Iz imena Varuna dolazi ime Varun koje se može u slobodnom prevodu prevesti kao vetar. On je napadnut od naga. On je takođe čuvar pravca zapada, odnosno čuvar zapadnog vetra. Kasnija umetnost prikazuje Varunu kao lunarno božanstvo, koje se opisuje  kao  žut čovek  koji nosi zlatni oklop, jaše morsko čudovište Makara, a u rukama drži laso od zmija. Varunina uloga u vedskoj mitologiji može se porediti sa ulogom Posejdona u grčkoj mitologiji. Pored Hindu verovanja Varuna se pojavljuje u drugim preligijama a posebno u Zorosatrijanizmu. Iako se poimence nepojavljuje ni u tekstovima Aveste ni Pahlavi literaturi a  najbliže ime koja se spominje u ovoj literaturi je Varena, četvorougaoni region sveta, naseljen sa “zlotvorima, krvnim neprijateljima, demonima i zlodusima” kao i “ne Arijskim stanovništvom”(Vd 7.10) ipak u jasti 15, Haoshyangha, moli za blagodet da bi mogao da uništi “dve trećine deva iz Mazane i krvne neprijatelje Varene”(Yt 15.2.6). Onaj ko neprati deanu “dobru religiju” je  anya-varena (Yasna 16.2; Vd 12.21, 15.2).

Epovi i legende

Epovi i legende

Oslanjajući se na zaključak Meletinskog da „arhaični mit“ ili ’mitološka priča’ predstavljaju neku vrstu metastrukture u odnosu prema klasičnoj… bajci…“, P. A. Grincer ističe da taj zaključak treba proširiti i na ep. I odista, ma koliko se svaki od ovih folklornih žanrova razvijao samostalno, jedan i drugi umnogome crpu svoje sokove iz mita, s kojim se često prepliću, delujući katkad povratno na nj i uzajamno se dopunjujući i oplođujući. Stoga je ispravan Propov stav da „bajka potiče iz drevnih religija“, te da, „pošto je borba sa zmajem sastavni deo mnogih paganskih religija — ona iz njih i potiče“

Svejedno da li ćemo se složiti sa izvesnim prenaglašavanjem autohtonosti pojave navedenog motiva u pojedinim nacionalnim sredinama, ili ćemo takvo jednostrano, ali u mnogim slučajevima sasvim opravdano stanovište upotpuniti mogućnošću da su se među narodima koji su dolazili u tešnji dodir u toku istorije prenosili i širili motivi, pa i ovaj o borbi sa zmajem, moramo prihvatiti kao osnovanu tvrdnju o tome da je priča o zmajeubici nastala veoma rano, da se nalazi i u mitološkim i folklornim tvorevinama međusobno sasvim udaljenih naroda i plemena, kao i da se nacionalne varijante motiva često veoma razlikuju od sredine do sredine. Osnova im je, međutim, zajednička, pa i povezanost sa arhetipskim situacijama, bilo da su mitološkog ili ritualnog porekla.

Razdoblje između  300. godine pne i 300 godine bilo je presudno za pojavu onog što dans nazivamo klasičnim hinduizmom. U ovo vreme pisane su sutre. Ovo su uglavnom bile zbirke aforizama koje su nastojale istaknuti učenje Veda i Upanišada. Božanstva iz Veda zamenjena su starijim bogovima ili su poistovećena s njima. Rudra - moćni bog u vedskim himnama tada je poistovećen sa Šivom, „bogom koji pleše“, čiji su kipovi pronađeni prilikom iskopavanja u dolini Inda. U periodu koji je uslijedilo zapisivane su priče iz prošlosti. Ono što je kružilo u obliku lokalnih legendi smatralo se najboljim izrazom indijskog pogleda na svet. Epovi su ukazivali na trajnu borbu dobra i zla, kosmosa i haosa. Sva djela ukazivala su na potrebu da se otkrije smisao i svrha čak i u razdoblju nereda. Epski spevovi Ramayana i Mahabharata spevani su u periodu od 400 godine pne do 200 godine n.e. Postoje izvori koji ukazuju da su se ovi spevovi usmeno prenosili stotinama godina ranije. Kasnije purane govore o bogovima i demonima.

Ramayana

Ramayana je ep koji je nastao između 400 godine pne i 200 godine ne i sastoji se od 38 000 stihova. To je mit o spletkama kojom je Rama, božanski junak i kralj, uklonjen s prijestola, a njegova verna žena Sita oteta na Šri Lanku. Rama je utjelovljenje pravednosti i smatraju ga jednim od deset avatara (utelovljenja) boga Višne. U ovo vreme pojavilo se i mišljenje da bogovi u svakom razdoblju šalju jednog avatara.U svetovnom  hinduizmu priča o Rami ne sluša se samo od ranog djetinjstva, već postaje i osnova svakodnevnog života. Od Rame moli pomoć na početku svakog poduhvata i zahvaljuje mu se poslije uspešno obavljenog posla. Njegova junačka dela postala su primjer za ugledanje i poticaj za ispravno ponašanje. Njegovo ime služi za utjehu ostarjelima. Ramino ime pevaće okupljeni  žalioci, dok se telo mrtvog čoveka odnosi na spaljivanje. Ramina žena Sita postala je primjer vjerne žene, te je hinduizam veliča zbog njezinih vrlina ljubavi i odanosti.

Mahabharata

Mahabharata je ep koji je nastajao u dužem istoriskom periodu  između 400 godine p.n.e. i 400 godine n.e. Najopsežnije je djelo svjetske književnosti sa više od 200 hiljada stihova u 18 knjiga i govori o ratu između braće Pandava i Kaurava.

Bhagavadgita

Bhagavadgita (»Pjesma uzvišenog«), koja se često naziva i samo Gita, najvažniji je i književno najvredniji od moralno–filozofskih spisa u Mahabharati, a u Indiji je danas najpopularniji dio cijelog epa. Etičke dileme duha, koje u umjetnički oblikovanom dijalogu postupno zaoštravaju, smatraju se najvjernijom ilustracijom indijske misli te se često Gita naziva Biblijom  „hinduizma“ zbog svoje svetovne  privlačnosti.

Hinduizam

Hinduizam

Hinduizam je drevna azijska religija čiji početci sežu iz razdoblja od 16. do 15. veka pne.  koja je započela svoj razvoj u Indiji, gdje je i danas glavna religija. Indijci, međutim, umesto o Hinduizmu radije govore o vječnom učenju i zakonu (sanātana dharma), jer sam hinduizam daje naglasak na način života više nego na način mišljenja.

Perzijska reč Hindu dolazi od sanskrtske reči sindhu (što znači »indijska rijeka«, rijeka Ind) pa su već u 5. veku p.n.e Perzijanci rečju Hindus imenovali stanovnike indijskog potkontinenta. Rgveda spominje zemlju Indoarijaca kao Sapta Sindhu (zemlja sedam rijeka u severozapadnom delu južne Azije, od kojih je jedna i Ind). To odgovara Hapta Həndu u Avesti, svetom spisu zoroastrizma.

Hinduizam je jedna od najvažnijih svjetskih religija, ne samo zbog procenjenih 700 miliona vernika nego i zbog izrazitog uticaja na mnoge druge svetske religije za vrijeme dugog, neprekinutog razvoja od skoro 3500 godina.  Hinduizam je danas rasprostranjen na prostorima jugoistočne Azije, istočne i južne Afrike, Evrope (uglavnom u Velikoj Britaniji), Amerike i pacifičkih područja sve do ostrva Fidži. Kroz istoriju  indiski swami i gurui imali su mnogo sedbenika, a Hare Krišna pokret danas nalazimo širom Evrope i Amerike.

Osnovna obilježja

 Za razliku od drugih velikih danšnjih religija Hinduizam nema ni osnivača ni proroka. Nema određenu crkvenu ili institucionalizovanu strukturu, ni strogo određen credo. Hinduizam je čvrsto isprepleten s predanjem o zemlji Indiji, njenim društvenim uređenjem i istorijom. Neki teolozi danas smatraju da je hinduizam ustvari „savez kultova i običaja, kolaž ideja i duhovnih težnji“ a ne organizovana religija. Ovu svoju tvrdnju potkrepljuju činjenicom da nepostoji jedinstven osnovni verski pravac. Prema njima moglo bi se postaviti pitanje radi li se o uopšte o jednoj veri ili više vera, jer hinduizam obuhvata  mnogo različitih verovanja i tumačenja:

većina Indusa vjeruje u Boga na ovaj ili onaj način. Svaki Indus može poštovati i moliti se jednom bogu, nekoliko njih ili neizražavati pripadnost nekom božanstvu

neki Indusi vjeruju da poštovanje svih živih bića zahtijeva da budu vegetarijanci, dok za razliku od njih drugi će da bi zadovoljili svoje bogove žrtvovati životinje za vreme hramskih svečanosti

neki obožavaju Šivu, drugi Višnu ili njegove inkarnacije dok se jedan broj Indusa odlučuje da poštuje boginje

stanovnici jednog sela nemaju isto središte vjere, koje će ujediniti seljake i na drugom mjestu

Ipak, i pored brojnih različitosti za hinduizam je karakteristična vera u nizove utelovljenja, seobe duša ili reinkarnaciju i u tome je značajna razlika u poređenju sa svim velikim bliskoistočnim monoteističkim religijama koje čovekov život vide kao jednokratan, mada (neki način) večan, događaj u kojem je naglasak na moralnim odlukama u skladu s Božjim zapovstima, te na konačnom sudu nakon smrti. Indus  misli o toku života kroz mnoge egzistencije. Pojm samsara, ožnačava tok života od rođenja do smrti, a zatim do ponovnog rođenja – životni ciklus.

Povezan s pojmom samsare je pojam karme. Karma doslovno znači „delo“ ili „delatnost“, a zapravo označava zasluge i kricu, odnosno posljedice čovekovih dela u jednom životu. U kojem će se sljedećem utelovljenju duša naći zavisi o njenoj karmi. Indusi veruju da se karma prikuplja i raste, te prenosi kroz mnoga utelovljenja. Neki smatraju da se posljedice ranijih djela ipak daju popraviti pokajanjima i obredima, „odrađivanjem“ kroz nagrade i kazne, pa se na kraju može postići mokša ili „oslobođenje“ od lanca samsare i to kroz odustajanje i odbacivanje svetovnih želja, nakon čega dolazi do oslobađanja od neprekidnog lanca ponovnih rađanja. Za Induse Gang je sveta reka, koja ne napaja samo njihovu zemlju. Naime voda je u Hinduizmu simbol beskonačnog života. Stotine hiljada vernika svakoga dana obredno se kupaju na njezinim obalama. Grad Benares na Gangu smatra se najsvetijim indijskim gradom. Svaki Indus koji umre u Benaresu i čiji se pepeo raspe po Gangu ponovo đe biti rođen ovog puta u višoj emancipaciji.

Istoriski razvoj

Najstariji dokazi  koje posedujemo o razvoju Hinduozma datiraju iz doba neolita u rani harappanski period (oko 5500. do 2600. pne). Najstarija vjerovanja i rituali potiču iz preklasične ere (1500. do 500. pne) poznatiji kao vedska religija. Najstariji hinduistički tekst prema lingvističkim i filološkim dokazima je Rgveda koja se datira u period između (1700. i 1100) pne.

Žrtvena teorija i žrtvena praksa, uz poseban odnos prema pokojnicima, koje su spaljivali na lomačama zajedno sa žrtvenim darovima, te verovanje u očišćenje vatrom i spajanje u smrti sa božanstvom, pogodovali su u Indiji nastanku tradicionalnog shvatanja da je spaljivanje pokojnika čin žrtvovanja čoveka. U jednoj dugoj himni Atharvavede upravo se i opeva spaljivanje pokojnikovog tela kao prinošenje žrtve radi očišćenja njegove duše od svih grehova. U Šatapatha-brahmani govori se o čovekovu žrtvovanju svog „ranijeg“ tela da bi stekao nebeski mir, a u upanišadama se navodi da je i rađanje potomstva i spaljivanje pokojnika žrtvovanje. Međutim, svoj najviši izraz žrtvovanje je dobilo u činu samožrtvo-vanja, čiji je izvor dvojak: shvatanje o kosmogonijskoj žrtvi i njenoj delotvornosti, pri čemu se kao žrtve i samožrtvovaoci pojavljuju i bogovi (Prađapati, Soma) i čovek (Puruša, Načiketa), i kult mrtvih, koji se ispoljavao naročito u darivanju pokojnika, žrtvovanju u njegovu čast i prinošenju raznovrsnih priloga kojima kao da je trebalo obezbe-diti njegov budući opstanak. Samožrtvovanje boga-stvoritelja već se u starijoj vedskoj književnosti tumači kao osobita svežrtva. Tako se u jednoj himni Rigvede kaže o Višvakarmanu:

Sam na žrtvu tijelo pruži, za napredak!

Stvoritelju svega što prinosom bujaš sebi nebo i zemlju na žrtvu prinesi!

Samoubistvo iz verskih razloga verovatno potiče iz ideje o „puruša-medhi“, poznate u starom arijskom društvu. U Šatapatha-brahrnani Gospodar stvaranja prineo je sebe na žrtvu bogovima, a zatim žrtvovao čoveka, koji je prvi u nizu pet žrtvenih životinja: čovek — konj — bik — ovan — jarac. Versko samoubistvo vršilo se različno, ali je najviše bilo cenjeno samospaljivanje, koje je arijskog porekla, i samoutapanje, koje se oslanjalo na obrednu praksu prearijskog stanovništva. Prema induskim shvatanjima, naročita ceremonija posvećenja prinosioca žrtve (diksha), koja je obuhvatala potpuno predavanje bogu, samo-posvećenje bogu, u stvari je označavala samoubistvo u božje ime „Dikšu“ vrše oni koji se utapaju u svetim rekama za vreme hodočašća o verskim praznicima, bacaju pod hramovske kočije ili spaljuju na lomači. Zastupnici novih verskih učenja u vreme stvaranja upanišada počeli su da osuđuju verska samoubistva isto kao i krvne žrtve. Ali uprkos tome što su se tim samoubistvima suprotstavljali mnogi propovednici i sastavljači zakona i pravnih rasprava, Indusi ideju o samoprinošenju žrtve nisu vekovima odbacili.

Vedsko razdoblje

Većina naučnika i teologa danas se slaže u oceni da je moderni hinduizam nastao iz Veda. Najstarija Rgveda u svom središtu ima obožavanje božanstava kao što su Indra, Varuna i Agni te Soma ritual. Negdje između 1500. i 1200. godine pne (približno se poklapa sa vremenom kad je Mojsije poveo Izraelce iz Egipta) divlja arijska plemena na bojnim su kolima zauzela Indiju, dolazeći sa sjeverozapada. Naselili su se u područje današnjeg Pandžaba, donevši svoj jezik i tradiciju. Zahvaljujući ovome arijevska plemena uveliko su uticala na kulturu i drevne religije starosedilaca, matrijarhalnog društva utemeljenog već u trećem milenijumupre nove ere. Pre nadiranja arijevskih plemena glavna karakteristika religije doline Inda bio je kult plodnosti. Mnoge su životinje smatrali svetima (govedo, kozu, zmiju, krokodila), a postojalo je jedno glavno božanstvo.  Religija arijevskih osvajača potisnula je staru religiju  djelomično asimilirjući neke staroindijske običaje i verovanja. Kao i većina antičkih naroda, arijevska plemena prinosila su žrtve bogovima koji su predstavljali personifikovane  prirodne sile. Iako ostaje bez jasnog istoriskog dokaza veruje se da su osvajači u indiju doneli i svoj jezik iz kojeg će ubrzo zatim nastati i sanskrit. Taj period ranog hinduizma naziva se još i vedskom religijom. Vede (vid znači „znati“), su religijski tekstovi nastali oko 800. godine pne i predstavljaju glavni izvor poznavanja izvorne vere. Najmoćniji izraz te rane religije je obred, pomno razrađeni ritual kod kojega glavnu riječ vodi sveštenik, brahman. Hijerarhija koja je nastala vršenjem obrednih radnji verovatno je prvi zametak kasnije društvene podele na kaste.

Vede

Dolaskom arijevaca u Indiju je došla i njihova religija koja je tamo našla plodno tlo za dalje širenje. Ipak kako nije postojao jezik vede su se usmeno prenosile nekoliko vekova pre nego što su konačno redigovane i zapisane na sanskritu krajem 6. veka pne. Vede u užem smislu sadrže četiri zbirke stihova (samhita) i proze obrednog, mitološkog i magičnog karaktera:

Rgveda

Samaveda

Jadžurveda

Athervaveda.

Najstarija Rgveda napisana je drevnim oblikom sanskrita sa područja severozapadne Indije. Napisana je verovatno u razdoblju između 1300. i 1000. pne i sadrži 1028 himni s više od deset hiljada strofa. Himne su obično upućene jednom bogu, ali se i drugi bogovi u njima pojavljuju. Najpopularniji bogovi prema Rgvedi su Indra, koji je prikazan kao ratnik koji pobeđuje sile zla i stvara svijet, i Varna koji je vrhovni bog koji upravlja ceremonijalnim obredima i zakonom. Dharma (kosmički red) pod njegovim je nadzorom i on osigurava da ne bude prestupa, kako kosmoloških, tako ljudskih.Ovim zbirkama posle su dodate  Brahmane, koje predstavljaju opsežne komentare i obredne propise. Posljednji dio Vede jest Upanišad („Tajna nauka“), nazivana još i Vedanta. Ovaj deo veda predstavlja proznu zbirku filozofskog i teološkog karaktera. Veda ima izvanredno istorisko i filozofsko značenje, delovi literarnog karaktera, iako malobrojni, ističu se velikom izražajnom snagom i dubinom. Himne Rgvede veoma su važne kako kao najstariji uzorci indoevropskog stiha, tako i kao prve tragove filozofske refleksije. Tako u njima postoji i najraniji izraz o bitku i nebitku, o zakonitosti kosmičkog zbivanja i ograničenom dosegu ljudske spoznaje.